Page 7 - ข่าวรามคำแหง ปีที่ 48 ฉบับที่ 45 วันที่ 18 - 24 กุมภาพันธ์ 2562

ข่าวรามคำาแหง ๗
วันที่ ๑๘ - ๒๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

“โรคซึมเศร้า” ภัยเงียบในสังคมปัจจุบัน

อาจารย์นาตยา ไชยเวียง คณะทัศนมาตรศาสตร์

โรคซึมเศร้าเป็นโรคทางจิตเวชชนิดหนึ่งที่พบได้ค่อนข้างบ่อยในสังคม 4. เหนื่อยง่ายหรือไม่ค่อยมีแรง 0 1 2 3
ไทย จนท�าให้มีใครหลายคนคุ้นเคยและรู้จักโรคนี้กันเป็นอย่างดี โดยอาจจะพบ
เห็นโรคนี้ได้จากสังคมรอบๆ ตัว หรือพบจากบุคคลในครอบครัวเองก็ได้ แต่ก็ยัง 5. เบื่ออาหารหรือกินมากเกินไป 0 1 2 3
มีอีกหลายคนที่ได้ประสบพบเจอกับโรคนี้ด้วยตัวเอง บางคนก็รู้สึกตัวและด�าเนิน
การรักษาโรคนี้จนหายดี บางคนป่วยแต่กลับไม่รู้สึกตัวหรือไม่สนใจตัวเอง จึงเป็น 6. รู้สึกไม่ดีกับตัวเอง คิดว่าตัวเอง 0 1 2 3
สาเหตุให้โรคนี้คืบคลานเข้ามาท�าร้ายตัวเอง และรวมไปถึงคนในครอบครัว ล้มเหลวหรือท�าให้ครอบครัวผิดหวัง
ได้อย่างง่ายดาย 7. สมาธิไม่ดี เวลาท�าอะไร เช่น ดูโทรทัศน์ 0 1 2 3
โรคนี้สามารถเกิดขึ้นได้ในทุกเพศ ทุกวัย แต่มักจะพบได้ในเพศหญิง ฟังวิทยุ หรือท�างานที่ต้องใช้ความตั้งใจ
มากกว่าเพศชายถึงร้อยละ 70 ส่วนสาเหตุที่แท้จริงของโรคซึมเศร้านั้นเกิดจาก 8. พูดช้า ท�าอะไรช้าลงจนคนอื่นสังเกต 0 1 2 3
ความผิดปกติของสารเคมีในสมองที่มีชื่อว่า เซโรโทนิน (serotonin) นอร์เอพิเนฟริน เห็นได้หรือกระสับกระส่ายไม่สามารถ
(norepinephrine) ซึ่งสารเคมีเหล่านี้มีบทบาทเกี่ยวข้องกับอารมณ์ และ อยู่นิ่งได้เหมือนที่เคยเป็น
พฤติกรรมของมนุษย์ นอกจากนี้ยังมีการศึกษาจากงานวิจัยทั้งในไทยและ
ต่างประเทศพบว่า โรคซึมเศร้าอาจจะเกิดจากความผิดปกติของการหลั่งของ 9. คิดท�าร้ายตนเอง หรือคิดว่าถ้าตายไป 0 1 2 3
สารเคมีในสมองอีกชนิดหนึ่งที่มีชื่อว่า โดปามีน (dopamine) ดังนั้นเมื่อมี คงจะดี
ความผิดปกติเกิดขึ้นกับสารเคมีในสมองเหล่านี้จึงส่งผลให้ผู้ป่วยมักมีอาการ คะแนนรวมทั้งหมด
ป่วยทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ และความคิด อาทิเช่น เกิดอาการเบื่ออาหาร
หรือกินมากเกินไป นอนไม่หลับ วิตกกังวล ซึมเศร้า ไม่กระปรี้กระเปร่า คิดท�าร้าย การแปรผล
ตนเองหรือฆ่าตัวตาย เป็นต้น ซึ่งอาการเหล่านี้จะส่งผลกระทบต่อการด�าเนิน คะแนนรวม การแปรผล
ชีวิตประจ�าวันของตัวผู้ป่วย ทั้งในระดับเล็กน้อยถึงรุนแรงมากที่สุด จนถึงขั้น < 7 ไม่มีอาการของโรคซึมเศร้าหรือมีอาการของโรคซึมเศร้า
เสียชีวิตได้ ระดับน้อยมาก
วิธีป้องกันโรคนี้ที่ดีที่สุดก็คือการสังเกต โดยสังเกตตัวเอง เพื่อน บุคคล 7-12 มีอาการของโรคซึมเศร้า ระดับน้อย
ในครอบครัว หรือบุคคลอื่นรอบข้าง หากสังเกตเห็นว่าตัวเองหรือคนใกล้ตัว 13-18 มีอาการของโรคซึมเศร้า ระดับปานกลาง
ก�าลังตกอยู่ในอาการซึมเศร้า ควรเข้าไปพูดคุย ซักถาม หรือช่วยเสาะหาหนทาง ≥ 19 มีอาการของโรคซึมเศร้า ระดับรุนแรง
ในการบ�าบัด โดยอาจจะแนะน�าให้บุคคลนั้นติดต่อเจ้าหน้าที่สายด่วนสุขภาพจิต หมายเหตุ: หากมีคะแนน 9Q ≥ 7 ให้ประเมินแนวโน้มการฆ่าตัวตาย ด้วย 8Q
โดยโทรไปที่หมายเลข 1323 หรือส�าหรับบางคนที่ยังไม่แน่ใจว่าตัวเองจัดอยู่ 3. แบบประเมินการฆ่าตัวตาย 8 คำาถาม (8Q) (ที่มา: กรมสุขภาพจิต
ในกลุ่มอาการของโรคซึมเศร้านี้หรือไม่ สามารถทดลองท�าแบบประเมินภาวะ กระทรวงสาธารณสุข)
ซึมเศร้าด้วยตัวเองก่อน ซึ่งอาจจะช่วยให้ผู้ท�าแบบประเมินสามารถทราบผล ล�าดับ ระยะ ค�าถาม ไม่มี มี
ประเมินได้อย่างคร่าวๆ ส่งผลให้ลดความเสี่ยงในการเกิดโรคซึมเศร้าเรื้อรัง ค�าถาม เวลา
ลงได้ รักษาอาการได้ทันท่วงที และสามารถเพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยให้
กลับมาเป็นปกติได้เร็วขึ้น 1. คิดอยากตาย หรือ คิดว่าตายไปจะดีกว่า 0 1
วิธีการประเมินภาวะซึมเศร้าด้วยตัวเอง โดยใช้แบบประเมินภาวะซึมเศร้า 2. อยากท�าร้ายตัวเอง หรือ ท�าให้ตัวเองบาดเจ็บ 0 2
ของกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข โดยให้ประเมินอาการในช่วงเวลา
ในช่วง 1 เดือนที่ผ่านมารวมวันนี้
15 วันที่ผ่านมา ประกอบด้วย 3. คิดเกี่ยวกับการฆ่าตัวตาย 0 6
1. แบบคัดกรองโรคซึมเศร้า 2 คำาถาม (2Q) (ที่มา: กรมสุขภาพจิต (ถ้าตอบว่าคิดเกี่ยวกับฆ่าตัวตายให้ถามต่อ)... ได้ ไม่ได้
กระทรวงสาธารณสุข) ท่านสามารถควบคุมความอยากฆ่าตัวตายที่ท่าน
คิดอยู่นั้นได้หรือไม่ หรือบอกได้ไหมว่าคงจะไม่ท�า
ค�าถาม มี
ไม่มี ตามความคิดนั้นในขณะนี้) 0 8
1. ใน 2 สัปดาห์ที่ผ่านมา รวมวันนี้ ท่านรู้สึก 4. มีแผนการที่จะฆ่าตัวตาย 0 8
หดหู่ เศร้าหรือท้อแท้สิ้นหวัง หรือไม่
5. ได้เตรียมการที่จะท�าร้ายตนเองหรือเตรียม 0 9
2. ใน 2 สัปดาห์ที่ผ่านมา รวมวันนี้ ท่านรู้สึก การจะฆ่าตัวตายโดยตั้งใจว่าจะให้ตายจริง ๆ
เบื่อ ท�าอะไรก็ไม่เพลิดเพลิน หรือไม่
6. ได้ท�าให้ตนเองบาดเจ็บแต่ไม่ตั้งใจที่จะท�า 0 4
การแปรผล ให้เสียชีวิต
- ถ้าค�าตอบ “ไม่มี” ทั้ง 2 ค�าถาม ถือว่า ปกติไม่เป็นโรคซึมเศร้า 7. ได้พยายามฆ่าตัวตายโดยคาดหวัง/ 0 10
- ถ้าค�าตอบ “มี” ข้อใดข้อหนึ่งหรือทั้ง 2 ข้อ (มีอาการใดๆ ในค�าถามที่ 1 ตั้งใจที่จะให้ตาย
และ 2) หมายถึง “เป็นผู้มีความเสี่ยง” หรือ “มีแนวโน้มที่จะเป็นโรคซึมเศร้า”
ตลอดชีวิต
ให้ประเมินต่อด้วยแบบประเมิน โรคซึมเศร้า 9Q 8. ท่านเคยพยายามฆ่าตัวตาย 0 4
2. แบบประเมินโรคซึมเศร้า 9 คำาถาม (9Q) (ที่มา: กรมสุขภาพจิต ที่ผ่านมา
กระทรวงสาธารณสุข) คะแนนรวมทั้งหมด

ค�าถาม ไม่มีเลย เป็นบางวัน เป็นบ่อย เป็นทุกวัน การแปรผล
1-7 วัน > 7วัน คะแนนรวม การแปรผล

1. เบื่อ ไม่สนใจอยากท�าอะไร 0 1 2 3 0 ไม่มีแนวโน้มฆ่าตัวตายในปัจจุบัน
1-8 มีแนวโน้มที่จะฆ่าตัวตายในปัจจุบัน ระดับน้อย
2. ไม่สบายใจ ซึมเศร้า ท้อแท้ 0 1 2 3 9-16 มีแนวโน้มที่จะฆ่าตัวตายในปัจจุบัน ระดับปานกลาง

3. หลับยากหรือหลับๆ ตื่นๆ 0 1 2 3 ≥ 17 มีแนวโน้มที่จะฆ่าตัวตายในปัจจุบัน ระดับรุนแรง
หรือหลับมากไป หมายเหตุ: หากมีคะแนน 8Q ≥ 17 ส่งต่อโรงพยาบาลที่มีจิตแพทย์ด่วน